Ciekawostki. Planetarium i wahadło Foucaulta. Czyli Wieża Radziejowskiego we Fromborku.

Wnętrze planetarium we Fromborku
źródło: Museaum Fromborcense

Kraina Kopernika, świątynia wiedzy astronomicznej i religyjnej i prężnie funkcjonujący kompleks w którym spędzić można wiele godzin ucząc się i próbując zrozumieć. Przyjechaliśmy bliżej okręgu Kaliningradzkiego. Na tych północno-wschodnich rubieżach Pomorza też jest bardzo ciekawie.

Ciekawostki o planetarium:

• Kopuła planetarium ma 8 metrów średnicy.
• Jest to jedna z najlepiej aktualnie wyposażonych planetariów w Polsce.
• W sezonie 2013 wziąć można udział w seansach "Rok 2013", "Sondowanie Układu Słonecznego", "Księżyc Wiercipięta" (dla najmłodszych). Seanse zmieniają się co najmniej dwa razy w roku.
• W trakcie seansów prezentowane jest idealnie rozgwieżdżone i pięknie widoczne niebo a wrażenia wzbogaca dobrana muzyka i wyjaśnienia prowadzącego pokaz.
• Planetarium działa cały rok ale w sezonie organizowanych jest dziennie więcej seansów.
• W roku 2011 planetarium odwiedził dwumilionowy widz od czasu rozpoczęcia liczenia.
• Planetarium otwarto w 1973 r.
• Miejsce na seans najlepiej zarezerwować wcześniej przez internet i telefon a następnie odebrać na pół godziny przed seansem.
• Prowadzący seans zawsze gotowi są na udzielenie dodatkowych wyjaśnień w odpowiedzi na pytania na temat astronomii od widzów.
• Podczas seansu na sztucznym niebie zobaczyć można ponad 6000 gwiazd.
• Przeczytaj więcej o planetarium we Fromborku na stronie "Podboju Polskich Planetariów".

Wahadło Foucolta we Fromborku
źródło: Polimerek

Ciekawostki o wahadle Foucolta:

• Wahadło Foucolta nosi również mniej oficjalną nazwę "Fukadło".
• Wahadło stanowi dowód na to, że Ziemia się obraca. I dalej trzeba być bardzo ostrożnym w tłumaczeniach, bo można trafić na stronę, na której opublikowane są najlepsze twórczości intelektualne oglądających. Mój typ, to: "Kiedy wahadło się zatrzyma, to wieża się zawali".
• Najprościej mówiąc (ale zastrzegam, że nie jestem fizykiem) wahadło waha się bezwładnie tam i z powrotem. Im większą ma masę i im mniejsze opory stawia zaczep liny stalowej i opór powietrza tym bardziej bezwładnie się waha. Kula wisi więc nad Ziemią i wykonuje pewien ruch. W tym czasie jednak Ziemia się obraca - mówiąc z punktu widzenia kuli "podłoga się przesunęła". Więc kula porusza się cały czas w mniej więcej tej samej osi (mniej więcej bo są wyżej wspomniane opory) ale my (stojąc na Ziemi i podłodze) obracamy się i dlatego względem nas, podłogi i Ziemi kula "przesuwa się w inne miejsce". A dla niedzielnych leniuchów - weź torebkę od zaparzonej herbaty i bujaj nią (w jednej osi) nad patelnią, którą będziesz równomiernie obracać. Zobaczysz, że woda kapie w różne końce patelni - właśnie udowodniłeś, że patelnia się obraca (sic!). No to teraz trzeba podnieść do większej skali. Patelnią jest Ziemia (bo się obraca) a torebką z herbatą wahadło Foucolta.
• Kula o wadze 46 kg zawieszona jest na linie 28.5 metrów.
• To trzecie ex aquo ze Szczecinem najdłuższe wahadło Foucolta w Polsce, od którego dłuższe jest to zainstalowane w Krakowie (46,5 metrów) oraz w Toruniu (33 metry). Oba funkcjonują już w trybie ciągłym - mimo, że Krakowskie było niegdyś instalowane tylko na specjalne potrzeby.
• Najcięższą kulą w wahadle Foucolta w Polsce jest wahadło w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie - tam kula waży 242 kilogramy.
• Pierwsze wahadło Jeana Bernard Léon Foucault zademonstrował w lutym 1851 roku w Paryskim Obserwatorium Astronomicznym. Szersza publiczna prezentacja odbyła się niewiele później w Panteonie w Paryżu.
• Najcięższe wahadło świata znajduje się w USA (Centrum Kongresowe w Portland) i waży 408 kg. Najdłuższe znajduje się wciąż w Panteonie w Paryżu i mierzy 67 metrów.

Frombork: Wzgórze Katedralne, port
oraz Wieża Radziejowskiego w prawej części fotografii. 
źródło: Wikipedia

Ciekawostki o Wieży Radziejowskiego:

• W materiałach promocyjnych widnieje również jako Dzwonnica.
• Najwyższa budowla Wzgórza Katedralnego.
• Oryginalna konstrukcja z XVII w. niestety spłonęła w 1945 r. Dzisiejsza jest konstrukcją odbudowaną w latach '70.
• Odbudowa wieży prowadzona była równolegle z odbudową całego miasta dzięki akcji o kryptonimie "Operacja 1001-Frombork" zorganizowanej przez ZHP, podczas której przez kilka lat kilka tysięcy harcerzy odgruzowywało ulice i odbudowywało miasto po zniszczeniach wojennych. 2391 instruktorów harcerzy uzyskało w podzięce tytuł Obywatela Honorowego Fromborka.
• Akcja zorganizowana została tak by prace zakończono w 500-setną rocznicą urodzin Mikołaja Kopernika.
• Na wysokości 70 m n.p.m. znajduje się taras widokowy (chodzi się u stóp kopuły). Sama wieża ma 40 metrów wysokości.
• Wewnątrz wieży znajdują się również opisane wyżej planetarium oraz wahadło Foucolta, czasowe wystawy sztuki współczesnej (na klatce schodowej ciągnącej się dookoła murów wieży) oraz wystawa "Kamienie z importu" prezentująca zbiory meteorytów.
• Nazwa wieży pochodzi od Augustyna Michała Stefana Radziejowskiego herbu Junosza, który jako biskup warmiński w 1685 r. ufundował rzeczoną wieżę a rok wcześniej również organy w katedrze. Trzy lata później Radziejowski był Prymasem Polski.
• Mury wieży mają ok. 7 metrów grubości. Wnętrze ma ok. 9 metrów średnicy.
• Wchodząc klatką schodową do góry możemy zobaczyć kilkumetrowej średnicy makietę księżyca, którą obchodzi się dookoła.

Przyszłość

We Fromborku realizowany jest projekt Budowa Parku Astronomicznego we Fromborku, który już częściowo ukończony w całości ma zostać zrealizowany w 2014 roku. Wówczas Frombork będzie nie lada gratką dla miłośników kosmosu.

Odwiedziny wideo

No i jeszcze na zakończenie. Obejrzyj działanie wahadła Foucolta z bliska.