Ciekawostki. Skansen Fortyfikacji Jastarnia czyli bunkry na plaży

Bunkier "Sokół", jeden z czterech w skansenie
źródło: MattiPaavola, Yarl

Opalanie się bezpośrednio obok potężnego bunkru, który niegdyś zajmowali Dragonii Władysława IV Wazy? No to trochę uproszczona wizja ale nie całkiem bezsensowna. Wiesz gdzie mieścił się Fort Władysławów oraz Fort Kazimierzów? Na wyspie - tzn. na półwyspie. No to jak? I tu i tu. Zatem odwiedzamy półwysep helski.




Czy wiesz, że:

• Zbudowany dla obrony Rejonu Umocnionego "Hel" czyli solidnie umocnionego końca półwyspu przed atakiem od strony lądu - od strony Władysławowa.
• Sam Rejon Umocniony "Hel" powstał z dekretu Prezydenta RP Ignacego Mościckiego w 1936 r. Teraz został wówczas zamknięty dla osób postronnych.
• Na terenie skansenu znajdują się obejmuje cztery ciężkie schrony bojowe, tj.: "Sabała", "Saragossa", "Sęp" oraz "Sokół" a także mniejszy schron fortyfikacji polowych. Znajdują się tu również dwa fundamenty nieukończonych małych schronów.
• W "Sabale" mieści się prezentacja wyposażenia fortyfikacji polskich z 1939 r. Można dotykać eksponatów i robić im zdjęcia. Zwiedzanie możliwe jest tylko w sezonie.
• Na terenie znajdują się odtworzone zasieki i przeszkody przeciwpancerne oraz rowy przeciwczołgowe.
• Bunkier "Sęp" znajduje się na samej plaży od strony Morza. Bunkier "Sokół" znajduje się również na plaży ale od strony Zatoki Puckiej. To unikalna okazja opalania się przy bunkrze lub wręcz na bunkrze (patrz zdjęcie).
• Prace budowlane rozpoczęto krótko przed wybuchem I Wojny Światowej - 15 maja 1939 r. i planowano zakończyć w ciągu czterech miesięcy. W momencie wybuchu obiekt był gotowy pod względem budowlanym ale nie osiągnął pełnej gotowości bojowej (brakowało niektórych elementów wyposażenia i zapasów amunicji).
• Obiekt służył Wojsku Polskiemu, hitlerowskim Niemcom (w latach 1939-1945) a następnie znowu Wojsku Polskiemu do lat '70.
• Przekazanie bunkrów "do cywila" nastąpiło w 2000 r. co umożliwiło odbudowę obiektów i finalne oddanie ich turystom w 2005 r. jako Skansen Fortyfikacji II Rzeczypospolitej im. Kontradmirała Włodzimierza Steyera.
• W schronach utrzymywano sztucznie nadciśnienie - jako najprostszą metodę zabezpieczenia przez bronią chemiczną.
• Duże bunkry mają ściany grubości od 1 do 2.2 metra.
• Wszystkie bunkry miały połączenie telefoniczne.
• Stałą załogą w czterech bunkrach były zespoły po 12 ("Sokół", "Saragossa"), 15 ("Sęp") i 20 żołnierzy ("Sabała").
• W "Sabale" mieściło się stanowisko dowódcy zespołu fortyfikacji.
• O znaczeniu wojskowym tego miejsca świadczy to, że Fortyfikacje "Jastarnia" to nie pierwsze twierdze w tym miejscu. Pierwsze, o których wiemy pochodzą jeszcze z czasów poprzedzających wojny ze Szwecją, które planował Władysław IV Waza (tak - syna Zygmunta III Wazy, o którym wspominałem w poście poświęconym Zamku w Gniewinie). Kazał on zbudować dwie warownie - fort morski Kazimierzów oraz fort Władysławów. Ten drugi znajdował się w dzisiejszej miejscowości Władysławo, ale ten drugi w miejscu na wschód od wsi Kuźnica - czyli w okolicy dzisiejszych schronów.
• Fort Władysławów obsadzony był przez dwustu osobową załogę pod dowództwem pułkownika Jakuba Wejhera (z tych Wejherów, którzy byli właścicielami Wejherowa) - i proszę nie mylić Wejherów z Wejhertami :)
• W obu fortach stacjonowali wówczas dragoni oraz piechota.
• Fort Władysławów rozebrano w 1634 r. Fort Kazimierzów zajęli Szwedzi w 1655 r. i później nie ma już o nim wzmianek.
• Należy pamiętać, że w XVII w. nie było "półwyspu" bo Kuźnica była wyspą! Jedną z sześciu, które współtworzyły 
• Cały rejon półwyspu helskiego był istotnym elementem polskiej obrony już od 1920 r. Zbudowano wtedy linię kolejową i całą masę wojskowej infrastruktury, w tym podziemne zbiorniki na ropę, elektrownię i całą masę bunkrów, magazynów amunicji, budynków łączności - o drogach i torach już nie wspominając.
• Budową obiektów zajmował się Ochotniczy Batalion Junackich Hufców Pracy, który został zakwaterowany w ośrodku wczasowym w Legionowie Morskim opodal Jastarni.
• Wrzesień roku 1939 przyniósł weryfikację jakości bunkrów - trzeba przyznać, że zdecydowanie pozytywnie zakończonej. Obiekty te chroniły się przed hitlerowskim najazdem aż do 2 października 1939 r. (Kampania Wrześniowa zakończyła się 6 października).
• Dostęp cywilów na półwysep helski de jure wprowadzono dopiero w 1989 r., ale minęło jeszcze kilka lat zanim dostęp był na prawdę nieograniczony. Przed wjazdem do Helu do tej pory znaleźć można pozostałości miejsca, gdzie kiedyś stał szlaban i dalszy wjazd był prawem jedynie wybranych. Kliknij na link żeby na Google Street View zobaczyć rogatki Garnizonu Hel.

Informacje praktyczne, ceny biletów, itd. na stronie oficjalnej Skansenu.

Widok z Google Street View na parking, na którym można zostawić samochód i ruszyć na zwiedzanie umocnień.