Ciekawostki. Zamek krzyżacki w Gniewie

Zamek krzyżacki w Gniewie
źródło: Polimerek

Salwa armatnia na Anioł Pański i werbunek do artylerii, żywe lekcje historii, zwiedzanie zamku, strzelanie z kuszy, drukowanie glejtów na prasie Gutenberga, zrozumienie dlaczego w lochach byli pijani szwedzcy żołnierze, zrozumienie dlaczego są tu kości hipopotamów i nosorożców i dlaczego przesunięto koryto rzeki a kiedy się zmęczymy tym wszystkim udamy się na spacer z pochodniami wewnątrz murów zamku, wejdziemy na szczyt wieży i będziemy podziwiać okolicę a schodząc natkniemy się na duchy, które nie pozwolą na opuścić murów zamku - do rana spać będziemy w zamkowym dormitorium i dopiero kolejna poranna salwa armatnia na Anioł Pański będzie znakiem, że wolność ma szansę powrócić.




Moc atrakcji w miejscu tak łatwo osiągalnym z autostrady. Polacy! Do samochodów i natychmiast do Gniewa. Chyba, że ktoś ma helikopter - wtedy może wylądować wprost na podzamczu.

Dowiedz się więcej o Zamku krzyżackim w Gniewie:

• Obiekt ma kształt oparty na planie kwadratu o boku 47 metrów. W rogach znajdują się wieże a wewnątrz dziedziniec.
• W XIV w. świeżo wybudowany zamek był na równi z zamkami w Człuchowie (obecnie w ruinie) i Gdańsku (obecnie nieistniejący) największym zamkiem krzyżackim na lewym brzegu Wisły - na prawym brzegu "konkurował" z Zamkiem w Malborku.
• Zamek wielokrotnie zmieniał zarządców w wyniku kolejnych zdobyć (1410, 1454, 1464, 1625, 1655, itd.).
• Dawna nazwa miejscowości Gniew to Mewe.
• Po potopie szwedzkim przetrzymywano tu jeńców szwedzkich, a w trakcie wojny z hitlerowskimi Niemcami Polaków (w liczbie 2000). Również w 1845 urządzono tu pruskie więzienie.
• Kiedy w zamku przetrzymywaniu byli Szwedzi w 1657 r. udało im się przebić z lochu do sąsiedniego pomieszczenia - którym okazał się być magazyn wina. Wpierw opróżnili trzy beczki boskiego nektaru. Kiedy cała historia wyszła na jaw wpadli na doskonałe wyjaśnienie - owszem pili ale za każdym razem za zdrowie Jego Wielmożności Hetmana Lubomirskiego czyli de facto szefa swojego więzienia. Takie tłumaczenie tak przypadło do gustu Hetmanowi, że nie tylko nie ukarał ich za występek ale rozluźnił trochę ich niedolę.
• W XIX w. dość mocno przebudowano obiekt - rozebrano jedną z czterech wież zastępując ją mniejszą wieżyczką, zburzono gdanisko, zasypano fosy a dla zmiany wyglądu zewnętrznego przebito nowe otwory okienne.
• W czwartek 21 lipca 1921 r. zamek został mocno zniszczony przez pożar. Ten wybuchł przed 8:30 wieczorem a ugaszony zostało dopiero następnego dnia o 10:00 rano głównie dlatego, że w zajętych miejscach strawił wszytko co było do strawienia. Bohatersko zamku ratowali strażacy z Gniewa, Bydgoszczy i Tczewa - jednak siła ognia była i jak na dzisiejsze czasy potężna.
• Wielkim szczęściem strażacy i żołnierze wynieśli z zamku zdecydowaną większość amunicji i granatów, które niewyniesione doprowadziłyby do zrównania zamku z ziemią.
• Przyczyn pożaru z 1921 r. nie udało się wyjaśnić. Najwięcej hipotez mówi o podpaleniu.
• Zamek odbudowano w latach 70' staraniami nieistniejącej już dzisiaj FAMY, czyli Zakładów Mechanizmów Okrętowych FAMA w Gniewie. Niestety sił starczyło na odbudowę wyłączanie tzw. Pałacu Marysieńki. Odbudowę zamku w latach 90' kontynuował Urząd Miasta i Gminy Gniew. Prace były poważne i rozpoczynały się od odgruzowywania obiektu.
• Od 2010 r. właścicielem zamku jest firma Polmlek.
• W 2013 r. obok zamku powstało lądowisko dla helikopterów o DMS do 5700 kg z możliwością operowania zarówno w dzień jak i w nocy.
• Zamek gniewski ściąga współczesnych rycerzy oraz giermków oraz imprezy i wydarzenia nawiązujące do czasów jego średniowiecznej świetności. Odbywają się tu spektakle i inscenizacje historyczne, rozgrywane są turnieje rycerskie ale i sympozja naukowe. Największe z nich to Vivat Vasa! Bitwa dwóch Wazów (Zygmunt III Waza oraz Gustaf II Adolf Waza, więcej informacji - patrz niżej) oraz Międzynarodowy Konny Turniej Rycerski.
• Na Zamku oferowane są pobyty dla grup młodzieżowych z tak zwanymi "żywymi lekcjami historii".
• Według okolicznych mieszkańców na zamku spotkać można również ducha, który za życia był Zygmuntem von Ramungenem, zarządcą zamku z lat 1407-1410. Ostatnio widziany był podczas pożaru w 1921 r., podczas którego chodząc po zgliszczach zamku krzyczał "Ja, Zygmunt von Ramungen, komtur gniewski i pan na zamku, wszech razem i każdego z osobna, który do zniszczenia zamku się przyczynił - przeklinam! A zapewniam, że nie spocznę, póki zamek, nie patrząc czyj będzie, do pierwotnej potęgi, sławy i stanu nie wróci. Drżyjcie i szukajcie bogactw na jego naprawę !!!"
• Na terenie obiektu w sezonie odbywa się codziennie (oprócz poniedziałków) salwa armatnia na "Anioł Pański". Główną atrakcją wydarzenia jest szansa na rekrutację do artylerii osób z pośród gawiedzi. Rekruci nauczą się jak nabijać i obsługiwać XVII-wieczną armatę i będą mieli szansę oddać najprawdziwszy strzał. Gdy huk armatni opada zebrani biorą udział w modlitwie na "Anioł Pański".
• W maju odbywa się na podzamczu coroczny Międzynarodowy Konny Turniej Rycerski. W 2013 r. uczestnicy spotkali się już po raz dwudziesty drugi.
• We wrześniu organizowana jest rekonstrukcja bitwy z przełomu października i września 1626 r., kiedy to Król I Rzeczypospolitej, Zygmunt III Waza oraz Król Szwecji Gustaw II Adolf Waza stoczyli opodal Zamku tzw. Bitwę pod Gniewem.
• W trakcie tej imprezy - nazywanej "Vivat Vasa! Bitwa dwóch Wazów" na zebranych czeka również moc innych atrakcji, tj.: obserwacja salw armatnich i muszkietowych, egzercerunki chorągwi husarskiej (od łacińskiego exercitare czyli po prostu ćwiczenia), musztra regimentów autoramentu cudzoziemskiego, pojedynki szlacheckie czy wojskowe zabawy obozowe.
• Syn Zygmunta III Wazy, Władysław IV Waza wzniósł m.in. forty Władysławów oraz Kazimierzów na Półwyspie Helskim - dowiedz się więcej w moim poście o Skansenie Fortyfikacji w Jastarni.
• Uczestnicy zapraszani są nie tylko do patrzenia ale i samodzielnych egzercerunków (czyli ćwiczeń) z muszkietem, w strzelaniu z kuszy, z drukowaniem glejta na prasie Gutenberga. Dla mniej odważnych pozostaje szansa na przyodzienie zbroi lub zwykłego stroju z epoki. Nie brak też dawnej muzyki i pokazów ówczesnej sztuki tanecznej.
• Wszystkie skrzydła zamku mają tą samą wysokość ale inną liczbę kondygnacji.
• W zamkowym dormitorium (czyli sypialni) i dzisiaj można wykupić nocleg - a więc spać w murach średniowiecznego zamku.
• Zamek pierwotnie okalały dwa okręgi murów - obwarowanie nie jest niestety zachowane do dzisiaj w całości - mimo to jednak jest.
• Hotel na przedzamczu jest zwany Pałacem Marysieńki bowiem zbudował go Jan III Sobieski dla swojej dwanaście lat młodszej małżonki Marii Kazimiery d’Arquien czyli Marysieńki. Niestety nazwa obiektu nie jest słuszna. Król faktycznie budowlę poczynił ale nie jest to ta budowla, którą dzisiaj nazywa się Pałacem Marysieńki. Oryginalna budowla nie dotrwała do naszych czasów.
• Pierwotnie jedna z czterech wież w zamku była dużo wyższa i umożliwiała kontakt wzrokowy z warowniami w Kwidzynie (ok. 13 km w prostej linii) i Grudziądzu (ok 40 km w prostej linii).
• Obiekt stał się atrakcją turystyczną dopiero w wyniku prac rekonstrukcyjnych prowadzonych w latach '90 - w 1994 r.
• Podczas wspomnianej rekonstrukcji wywieziono z terenu zamku cztery tysiące ton ceglanego gruzu, który nie nadawał się już do celów budowlanych - został wykorzystany jako utwardzenie czterech kilometrów gminnych dróg.
• W Gniewie odnajdowano już wcześniej kości nosorożców i hipopotamów - "niezbyt popularnych" dzisiaj zwierząt w tej okolicy. Na podobne znalezisko natrafiono też wcześniej, w XVII w. - wówczas uznano jest, że jest to wielkie żebro należące do olbrzyma lub czarownika z okolicy.
• W okolicy znany jest zwyczaj, zgodnie z którym znajomi solenizanta grają i śpiewają pod jego oknem. Zwyczaj ten pochodzi z czasów Króla Jana III Sobieskiego, który po wojnach odbudowywał Gniew i sam Zamek dobrze jednocześnie traktując grajków i muzykantów. Ci, w ramach podziękowania, w dniu imienin króla grali dla niego pod oknami zamku.
• Od 1822 r. Wisła zaczęła poważnie zagrażać zamkowi. Podjęto wówczas decyzję o ... przesunięciu nurtu rzeki. Uratowało to zamek ale miasto przeżyło przez to ciężki gospodarczo okres bo zamknięto tutejszy port rzeczny.
• Obiekt świetnie prosperuje w aktualnych rękach ściągając do Gniewa rzesze turystów.
• W sezonie funkcjonuje oddział w Gniewie Gdańskiego Muzeum Archeologicznego, w którym prezentowana jest wystawa "Podróż w Przeszłość - Zwiedzanie Zamczyska". Muzeum jest na prawdę nowocześnie zorganizowane i nie przypomina "łażenia wzdłuż gablot".
• Nie lada atrakcją jest nocny spacer z pochodniami, podczas którego zwiedzamy najciekawsze miejsca i mamy też możliwość wejścia na jedną z wież i podziwiania nocnej panoramy miasta.
• Na zamku organizowany jest również spektakl "Wakacje z duchami" podczas którego będzie nam dane nie raz poczuć nie tylko gęsią skórkę ale i przerażenie. Organizatorzy zapraszają "do świata walących się murów, płonących stropów, pękających okien i bezgłowych rycerzy".
• W ostatnim czasie dziedziniec został pięknie zadaszony szklaną konstrukcją dachu. Pozwala to na organizację imprez i wydarzeń w zamku przez cały rok.
• U podnóża zamku w sezonie i przy odpowiednim poziomie wody Wisłą pływa gondola, która zabiera chętnych na 35-minutowy rejs. To na prawdę świetne element odpoczynku od ćwiczeń, zwiedzania i poznawania historii.

Informacje praktyczne, godziny, dojazd - strona oficjalna Zamku Gniew.

Lokalizacja parkingu i widok z niego na Zamek dzięki Google Street View.

Widok wewnątrz dziedzińca zamku - wciąż dzięki Google Street View - a właściwie "Google Castle View" :)

Prezentacja obiektu w serwisie YouTube: