Ciekawostki. Stocznia Gdańska z okien "ogórka"

Tył "ogórka", którym można zwiedzać Stocznię
źródło: strona organizatora

Stocznia Gdańska to miejsce specyficzne. Nacechowane niestety walką polityczną i wydarzeniami ostatnich lat (wciąż niezmiernie istotnych dla nas tutaj), pozbawiona jest jednak spojrzenia jeszcze dalej w historię, a często kojarzy się przede wszystkim z zamkniętym za murami miejscem pełnym rdzewiejących żurawi i pękających betonowych nabrzeży. Trudno uznać to miejsce za sielankę, ale mimo to obejrzenie jej z okien "ogórka" w świetnym towarzystwie to dobra okazja na zbliżenie się młodszego pokolenia do stoczni i jej historii od poł. XIX w. do dzisiaj. Bo ta stocznia to też u-boot'y, a tym wie już niestety niewielu. Dzisiaj nie o samej Stoczni (to temat na dłuższy post), ale o Subiektywnej Linii Autobusowej, którą jeszcze przez niecały miesiąc można się przejechać.


Czy wiesz, że:

• W podróż w czasie wybieramy się bardzo popularnym w Polsce autobusem Jelcz RTO zwanym "ogórek". Pojazd produkowany był na licencji czechosłowackiej (Škoda 706 RTO). Ma prawie 12 litrów pojemności silnika.
• W ramach wycieczki wiodącej terenami dawnej Stoczni Gdańskiej w rolę przewodników wcielają się byli pracownicy Stoczni. U ludzi tych widać sentyment, pasję i chęć, a opowieści i przeżycia płyną po prostu z serca i nie są pozbawione emocji.
• Mimo większej ilości miejsc siedzących, autobus zabiera na pokład tylko 33 osoby, dzięki czemu podróż staje się jeszcze bardziej wyjątkowa. Miejsca warto rezerwować z dużym wyprzedzeniem.



Miniaturka II Bramy Stoczni Gdańskiej
w Kaszubskim Parku Miniatur
źródło: praca własna, sierpień 2013

• Wycieczka zaczyna się na Placu Poległych Stoczniowców tuż przy historycznej II Bramie Stoczni Gdańskiej.
• Autobus zatrzymuje się między innymi przy dawnym warsztacie pracy Prezydenta Lecha Wałęsy (na tyle, żeby umożliwić jego zwiedzanie), przy murze, przez który odbył się słynny skok, przy stoczniowych pochylniach, przy Stoczni Cesarskiej, przy dawnej Sali BHP, przy Hali U-bootów, oraz przy dawnym budynku Dyrekcji Stoczni i budynku wystawowym.
• Odtworzony warsztat to miejsce, w którym Prezydent pracował  po 1980 r. (oczywiście jako elektryk). W środku znajduje się kilka niezbędnych mebli oraz narzędzi "z epoki".
• Miejsce, przez które Wałęsa przeskoczył przez mur znajduje się w pobliżu dzisiejszej ulicy Jaracza. Wałęsa wspominał: "Wysiadłem pod Stocznią i ruszyłem w stronę bramy. Przy drugiej bramie już się kotłowało, ale straż uważnie sprawdzała przepustki, a ja od lat nie miałem wstępu na Stocznię. Skręciłem na prawo w stronę pierwszej bramy i tam między dwiema bramami, koło szkoły, jest gdzieś z boku taka mała uliczka, tam zaszedłem i przeskoczyłem przez mur.".
• Dla tych, co nie wiedzą: pochylnia to to miejsce, w którym statek jest budowany od stępki do (prawie) lampy topowej a później spuszcza do wody - w przypadku Stoczni Gdańskiej - wód Martwej Wisły.
• Stocznia Cesarska to dawna nazwa Stoczni nr 1, której historia zaczyna się po przebiciu przez Wisłę ujścia do Bałtyku w 1840 r. obok wsi Stogi. Kilka lat później rząd pruski zakupił ziemię od Gminy Gdańskiej, żeby założyć tu z początku bazę postojowo-remontowa, której funkcje z czasem rozrosły się jednak do funkcji typowo stoczniowych. Pierwszą pochylnie zbudowano już w 1850 r. Stocznia obejmowała coraz to większe tereny, a w latach '80 XIX w. pracę miało tu 6 tys. robotników.
• Tutaj również zbudowano pierwsze łodzie podwodne w latach 1906-1908 oznaczone jako U-2. Produkcja niemieckich u-boot'ów rosła z roku na rok. W sumie zbudowano ich 39 ale w momencie zakończenia I Wojny Światowej na pochylniach znajdowały się 33 następne jednostki czekające na ukończenie (zgodnie z Traktatem Wersalskim zostały zezłomowane).
• Po I WŚ stocznię odebrano Niemcom i stała się międzynarodową spółką akcyjną (30% udziałów firmy brytyjskie, 30% firmy francuskie, 20% polski Bank Handlowy i pozostałe 20% Wolne Miasto Gdańsk). Wówczas w nomenklaturze pojawia się nazwa "Stocznia Gdańska".
• Późniejsza "Stocznia Gdańska im. Lenina" (1967-1989) powstała właśnie z połączenia dawnej Stoczni Cesarskiej z sąsiadującą Stocznią Schichaua (Stocznia nr 2).



Jutro rano wodowanie, 23 grudzień 2013 r.
źródło: Stako

• Dawna sala BHP to miejsce, w którym doszło do podpisania tzw. „porozumień sierpniowych”. Dzisiaj, po remoncie sala jest całorocznym obiektem muzealnym oraz wystawienniczo-konferencyjnym we władaniu NSZZ "Solidarność". Można tu między innymi oglądać wystawę "Solidarność - Drogi do Porozumienia".
• Na trasie przejazdu znajduje się również możliwość odwiedzenia dwóch wystaw sztuki współczesnej Instytutu Sztuki Wyspa: Praca i Wypoczynek (w niezwykłej, specjalnie przystosowanej Hali 90B) oraz Estrangement.
• Najważniejszą "atrakcją" trasy jest jednak możliwość zetknięcia się z pracownikami Stoczni i poznania jej historii dzięki bezpośredniemu kontaktowi z ludźmi, którzy w codziennej pracy ją tworzyli, z ludźmi, którzy dołożyli nie tylko cegiełkę, ale sporych rozmiarów głaz do rozwalenia komunizmu, wreszcie z ludźmi, którzy muszą patrzeć na upadek Stoczni w nowych czasach.
• Autobus kursuje w sezonie od początku maja do końca września codziennie (poza poniedziałkami). 
• Tutaj możecie zapoznać się z przebiegiem trasy.

Informacje praktyczne na stronie organizatora: subiektywnalinia.pl.

Atrakcję tradycyjnie naniosłem na mapę atrakcji turystycznych Pomorza

Jeszcze apel. Jeżeli zależy Wam, żeby jak najwięcej ze stoczni zostało dla następnych pokoleń polubcie, wspierajcie czy pomagajcie w akcji NIE dla burzenia Stoczni Gdańskiej, Dźwignij Gdańsk.


Mogą Cię również zainteresować inne moje wpisy:
- Muzeum Motoryzacji w Gdyni
- Tramwaje w Słupsku?
- SS Sołdek - historia m.in. Stanisława i Heleny Sołdków
- Wyjątkowa latarnia w Nowym Porcie i jej kula czasu

Więcej informacji:

http://rzygacz.webd.pl/index.php?aid=86 - prof. wirt. Pumeks, Stocznia Cesarska

http://www.obieg.pl/teksty/15603 - Agnieszka Wojewoda, Stocznia Gdańska – dziedzictwo niechciane