Ciekawostki. Tramwaj w Słupsku

Zabytkowy tramwaj na zabytkowych torach
źródło: Nikater

W województwie pomorskim tramwaje istnieją w Gdańsku, Bytowie, Sopocie oraz Słupsku. Prawda? Historycznie prawda. Dzisiaj zachowały się tylko w Gdańsku, ale w XIX w. cztery miasta w pomorskiem mogły pochwalić się siecią tramwajową. Dzisiaj udajemy się do Słupska - bo tam odrestaurowano właśnie stojący na króciutkim odcinku torowiska zabytkowy tramwaj.



Czy wiesz, że:

• Zabytkowy tramwaj stoi w Słupsku przy ul. Nowobramskiej - bardzo miłym deptakiem w sercu miasta.
• Tramwaj stoi w tym miejscu od 30 kwietnia 2004 r., choć jego funkcje zmieniały się, tak jak i jego właściciele. Najpierw był tutaj punkt z kebabami, później kwiaciarnia a ostatnio kawiarnio-ciastkarnia "u Jadzi". W 2008 r. tramwaj odkupiło miasto Słupsk. Od tego czasu funkcjonuje tu sezonowy punkt informacji turystycznej.
• Tramwaj stoi na fragmencie dwudziestu metrów toru odtworzonego w 2003 r. przez Stowarzyszenie Aktywne Pomorze.
• W 2012 r. punkt informacji turystycznej w tramwaju odwiedziło przeszło 2.5 tysiąca turystów.
• Miasto po przeprowadzeniu generalnego remontu tramwaju (z pomocą Zespołu Szkół Budowlanych ze Słupska) w 2013 r., stara się, by znowu uruchomić w tramwaju kawiarenkę.
• W sezonie 2013 poza punktem IT działała w tym miejscu terenowa redakcja TV Słupsk. Kręcono tu reportaże o ważnych wydarzeniach w Słupsku i w bezpośrednim sąsiedztwie tramwaju.
• Nad tramwajem znajdują się również odtworzone elementy trakcji.



Budynek Nowej Bramy w Słupsku w 1936 r.
źródło: fotopolska.eu, mar

• Komunikacja tramwajowa funkcjonowała w słupsku w latach 1910-1959 i w tym czasie przewiozła w sumie ok. 20 mln pasażerów.
• Linię wąskotorową z zasilaniem elektrycznym zaczęto budować w 1909 r., jednak w pierwszej kolejności niezbędne było wykonanie gruntownej modernizacji ulic, po których biec miały tory tramwajowe, polegające zwłaszcza na przygotowaniu odpowiedniego uzbrojenia kanalizacyjnego.
• Sama budowa pierwszych torowisk i sieci trakcyjnej trwała od kwietnia do lipca 1910 r.
• Tramwaje przeciskały się w wąskich uliczkach pomiędzy bliskimi budynkami - najmniejszy promień skrętu wynosił 14 metrów.
• Rozstaw torów wynosił dokładnie 1000 mm.
• Ostatecznie funkcjonowały w Słupsku aż trzy linie tramwajowe - czerwona (Dworzec - Koszary), zielona (Dworzec - Lasek Północny) oraz dobudowana przy okazji rozbudowy sieci w 1913 r. linia niebieska (Dworzec - Poznańska).
• Linia czerwona łączyła Dworzec Kolejowy z Westerplatte - ale nie chodzi oczywiście o gdańskie Westerplatte - tylko o dzielnicę Słupska, w której znajdowały się zabudowania wojskowe.
• Przy pierwszych dwóch liniach generalnym wykonawcą były zakłady Siemens-Schuckert Werke (zakłady w 1966 r. zamknięto i w ich miejsce założono dzisiejsze Simens AG).
• Zajezdnia mieściła się przy dzisiejszej ulicy Kopernika pod numerem 18 - opodal skrzyżowania z dzisiejszą ulicą Tramwajową. Niedaleko była też słupska elektrownia zasilająca trakcję (zbudowana na krótko przed budową samej sieci).
• Wszystkie odcinki były jednotorowe - tramwaje czekały na siebie w mijankach. Na końcach trasy nie było obrotnic ani pętli - kierujący wysiadał z przodu tramwaju i wsiadał na tył tramwaju, który to tył od tego momentu stawał się przodem.
• Komunikacja tramwajowa została uroczyście otwarta w 6 września 1910 r. w sześćsetlecie nadania Słupsku praw miejskich w 1310 r.
• I Wojna Światowa zatrzymała kursowanie tramwajów, ale tylko na czas zawieruchy wojennej. Czasowe ograniczenia pogorszyły jednak sytuację finansową i doprowadziły do zawieszenia komunikacji od grudnia 1922 r. do połowy 1924 r.
• Najmłodsza linia niebieska pozostawała jednak nierentowna i w 1925 r. kursowanie na niej zostało zawieszone, a w 1929 r. linię tę rozebrano.
• W tym międzywojennym okresie łączna sieć liczyła 10 km i pokrywała zasięgiem 8.6 km. Tramwaje kursowały średnio co 7 i pół minuty (w godzinach szczytu w dni powszednie) i co 15 minut (w pozostałych godzinach).
• Bilet na tramwaj kosztował wówczas 20 groszy - co według ówczesnych kronik było opłatą symboliczną.
• II Wojna Światowa odcisnęła silniejsze piętno na mieście. Większość budynków w centrum przestała istnieć, a ulice pełne były gruzów, choć były na mapie ziem odzyskanych miasta zniszczone w dużo większym stopniu. Dzięki sprzeciwowi Słupszczan udało się zatrzymać kluczowe elementy trakcji i część pojazdów. Już w 1945 r. tramwaje ruszyły i wraz z odgruzowywaniem miasta i odbudową ulic powiększały swój zasięg.
• Przemianowano wówczas linie na "linia nr 1" (dawna czerwona) oraz "linia nr 2" (dawna zielona).
• 16 marca 1959 r. doszło jednak z powodów ekonomicznych do wyłączenia sieci tramwajowej - jak dotąd na zawsze.
• Słupsk był po wojnie jedynym miastem w ówczesnym województwie koszalińskim, które posiadało miejską komunikację szynową.
• Po zamknięciu linii na ulicę wyjechały autobusy, a tabor przekazano do innych miast - Elbląga, Grudziądza oraz Olsztyna. Ale nie napisałem jeszcze jaki tabor? Czytaj dalej :)
• Przed II WŚ po torach jeździły niemieckie pojazdy z zakładów Waggonfabrik Gottfied Lindner A.G. z Halle-Ammendorf w kolorze czerwonym. Starsze z otwartymi pomostami i młodsze (z lat 30-tych) zamknięte (przeszklone). Były to "składy" złożone z jednego wozu.
• Po II WŚ zakupiono wagony oznaczone 2N2 z nowo powstałego przy Hucie Królewskiej w  Chorzowie zakładu „Chorzowska Wytwórnia Konstrukcji Stalowych”, który w 1947 r. był jedynym w Polsce producentem tramwajów (na marginesie - dzisiaj tradycję chorzowskich zakładów kontynuuje znany z polskich ulic Alstom).
• W pojazdach załoga była dwuosobowa - był motorniczy i była bileterka.
• Sam pojazd stojący na ul. Nowobramskiej to mieszanka historyczna. Zbudowany na bazie powojennego pojazdu z Elbląga upodobniony do tramwaju przedwojennego. Niedokładnie takie pojazdy jeździły po słupskich torowiskach - ale i tak nastrój miejsca i historii zdecydowanie da się odczuć.
• Na zakończenie warto dodać, że w początkach XX w. Słupsk nosił niemiecką nazwę Stolp i był najważniejszym miastem pomiędzy Gdańskiem, a Szczecinem rojącym się od fabryk i zakładów produkcyjnych. Na terenie miasta był też wielki garnizon - dzisiejsza (wspomniana już wcześniej) dzielnica Westerplatte.
• W Słupsku funkcjonowała również przez pewien czas komunikacja trolejbusowa - jest to jedno z siedmiu polskich miast (obok Gorzowa Wielkopolskiego, Legnicy, Olsztyna, Poznania, Wałbrzycha, oraz Warszawy), w którym funkcjonowały lub funkcjonują dotychczas wszystkie trzy elementy zbiorowego transportu - autobus, tramwaj i trolejbus.

Lokalizację tramwaju naniosłem na moją mapę atrakcji turystycznych Pomorza.


Mogą Cię również zainteresować inne moje wpisy:
- SS Sołdek - można na nim nocować!
- Lubimy bić rekordy świata - Wilkowo Nowowiejskie
- Grodzisko Owidz - podróż w przeszłość
- Marsz Śledzia czyli przejście piesze w poprzek Zatoki Gdańskiej

Więcej informacji:

http://infotram.pl/text.php?id=34962 - dokładne przebiegi tras i dane statystyczne o Słupskich tramwajach.

http://www.tramwaj.slupsk.edu.pl/ - zdjęcia i dalsze informacje historyczne