Ciekawostki. Brama Żuraw w Gdańsku

Brama Żuraw w Gdańsku
źródło: Rafał Konkolewski

Jeden z niewielu zachowanych fragmentów XV-to wiecznej Gdańskiej architektury. Spalony co prawda w 1945 r. przez Wojska Armii Czerwonej ale zrekonstruowany w latach 50' i 60'. Mowa oczywiście o Bramie Żuraw w Gdańsku, potocznie gdańskim żurawiu. Mowa zatem najstarszym istniejącym w Gdańsku dźwigu towarowym i najstarszym istniejącym dźwigu średniowiecznym w Europie.


O tym, że warto odwiedzić gdańskiego żurawia świadczy poniższa garść ciekawostek na jego temat.

• Obecny został wybudowany w latach 1442-1444 w miejsce poprzedniego, drewnianego Żurawia, który "dożył" 80'tki.
• Ma 30 m wysokości, 28 m długości i 10 m szerokości i tyle samo szerokości.
• Konstrukcja podstawowa to dwie ceglane baszty (zachowane w oryginale) oraz drewniany kran (dźwig) pomiędzy nimi.
• Jego podstawowa funkcje to przeładunek (głównie piwa oraz balastu jednostek), służył jednak również jako stawiacz masztów, jako jedna z bram wejściowych do miasta oraz jako element fortyfikacji miejskich (pierwotnie była to obronna brama miejska - drewniany dźwig portowy dobudowany w późniejszym okresie).
• Unosił ciężar do czterech ton na wysokość do jedenastu metrów lub do dwóch ton na wysokość dwudziestu siedem metrów.
• W najgrubszym miejscu - na dolnym piętrze - mury osiągają grubość czterech metrów.
• Siłą napędową byli ludzie chodzący wewnątrz tzw. kół deptakowych (bębnów). Żuraw wyposażony jest dwa koła deptakowe o średnicy sześciu metrów. Ludzie ci nazywani byli żurawnikami, chociaż inne źródła podają, że siłą napędową były konie.
• W swoim czasie był to jeden z największych dźwigów portowych w Europie. Dzisiaj jest największym zachowanym średniowiecznym dźwigiem portowym.
• Podczas zwiedzania można obejrzeć wnętrze mechanizmu napędowego i nośnego żurawia.
• Przeciętny czas zwiedzania: ok. jedna godzina.
• We wnętrzach budynku zorganizowana jest stała ekspozycja "Gdańsk od XVI do XVIII wieku - życie portowego miasta", dzięki której można zanurzyć się w czasy dawnego gdańska z punktu widzenia portu; miejsca, do którego spływały statki ze zbożem, drewnem, solą, śledziami, winem, piwem, wełną, jedwabiem, płótnami, futrami, przedmiotami rzemieślniczymi czy wyrobami artystycznymi; miejsca, w którym toczyło się szybkie życie a dnie toczyły się wokół handlu, transportu, logistyki, regulowania opłat celnych i nawigacji; miejsca, w którym istniały nieznane już dzisiaj zawody powroźników, masztowników, żaglomistrzów, smolarzy i kotwiczników - patrząc wyłącznie na te zawody, które były związane bezpośrednio z żeglarstwem.
• Można zakupić bilet na łączne zwiedzanie Żurawia, Sołdka oraz spichlerzy - a ponieważ atrakcje te rozdziela Motława bilet uprawnia również do jej pokonania promem.
• Od 2012 r. Żuraw po zmierzchu uzyskuje nowy wygląd dzięki specjalnym iluminacjom.
• Na południowej ścianie Żurawia widoczny jest gnomonik czyli zegar słoneczny z XVII w. niezauważany przez większość turystów oglądających kształty drewnianej konstrukcji dźwigowej. Z zegarem tym wiąże się legenda o diable i pączkach ....

Aktualne informacje o godzinach otwarcia i biletach znajdują się na stronie Centralnego Muzeum Morskiego.

Zapraszam na pieszy spacer przed Żurawiem w Gdańsku dzięki Google Street View.