Ciekawostki. Odkrycia geograficzne a rodzina Forsterów z Tczewa

Przekrój poprzeczny przez HMS Resolution
źródło: www.cwrdw.tczew.pl; pano-pro.pl; Maciej Schwager

Profesjonalnie i atrakcyjnie zrobiona wystawa na temat nieznanego udziału dwóch Polaków urodzonych w Tczewie w wyprawach dookoła świata na pokładzie statku dowodzonego przez James'a Cook'a. Kto by powiedział, że we wsi Mokry Dwór mieszkała rodzina, która później była tak blisko osób, które współtworzyły nowy XVIII-wieczny porządek świata. Sama wystawa na prawdę warta wycieczki z dowolnego punktu regionu.



Czy wiesz, że:

• James Cook to jeden z głównych bohaterów epoki wielkich odkryć geograficznych, którego jednym z największych osiągnięć było ostateczne (po Portugalczykach i Holendrach) odkrycie Australii oraz wielu innych, mniejszych wysp (Nowa Zelandia, Nowa Kaledonia).
• Innym powodem dla którego Cook zapisał się w historii marynistyki był fakt, iż w XVIII w., kiedy to szkorbut był już od dawna znaną lecz niezrozumianą chorobą Cook zauważył, że regularne przyjmowanie kiszonej kapusty podczas rejsów w niewyjaśniony sposób powoduje, że załoga nie choruje na szkorbut (wiąże się z tym też pewna anegdota - kiedy załoga Cook'a podczas pierwszej jego wyprawy odmówiła spożywania kiszonej kapusty jako dania śmierdzącego i zepsutego Cook ... zakazał jej spożywania załodze i całe porcje przekazał na wyłączną dyspozycję oficerom statku; takie posunięcie spowodowało, że załoga natychmiast zaczęła się kiszonej kapusty bardzo domagać).
• Cook był dowodzącym trzech wielkich wypraw dookoła świata aż do jego śmierci na Hawajach w 1779 r.
• Podczas drugiej wyprawy Cooka, trwającej trzy lata od 1772 r. do 1775 r. wśród załogi Cooka znajdowali się Pomorzanie - Jan Rajnold Forster [nie mylić z Jerzym Rajnoldem Fersterem] (1729-1798) oraz jego syn Jerzy Adam Forster (1754-1794).
• Są źródła, które podają, że miejscem urodzenia J.A. Forstera był Mokry Dwór (ówczesne Nassenhuben) - jednak przyjąłem tu przeważające źródła pierwotne, w tym Księgę Metrykalną Kościoła św. Piotra w Gdańsku, które wskazuje, że oboje byli urodzenia w Tczewie.
• Przodkowie J.R. Forstera wraz z rodziną wyemigrowali z Szwecji w XVII w. do Królestwa Polskiego i osiedlili się w miejscowości Mokry Dwór (wieś niedaleko wsi Dziewięć Włók znanej dojeżdżającym drogą krajową nr 7 do Gdańska od Warszawy), a ich życie było żywo związane z Tczewem.
• Kolejnymi członkami rodziny żyjącymi w Tczewie byli Jerzy Ferster (senior rodu), Adam Simon Ferster (mąż Katarzyny), Jerzy Ferster (mąż Marii), Jerzy Rajnold Forster (mąż Ewy), Jan Rajnold Forster (mąż Justyny) i Jerzy Adam Forster (mąż Teresy).
• Adam Simon Ferster, Jerzy Ferster (mąż Marii) oraz Jerzy Rajnold Forster (ojciec i dziadek naszych podróżników) byli burmistrzami Tczewa - ten ostatni od roku 1733.
• W roku 1765 rząd carski w Rosji zlecił J.R. Forsterowi zbadanie kwestii związanych z niemieckimi kolonistami nad Wołgą. Zwrócono się do niego, ponieważ był przyrodnikiem - znał szereg języków obcych i pasjonował się naukami przyrodniczymi (w Mokrym Dworze J.R. Forster był pastorem).
• Na wyjazd do Rosji ojciec zabrał swojego jedenastoletniego syna - Jerzego Adama. Miało to istotne znaczenie dla przyszłych wydarzeń w życiu ich obu.
• Przygotowany przez J.R. Forstera raport nie spodobał się władzom carskim - zmuszeni byli do opuszczenia kraju. Niestety stanowisko pastora w Mokrym Dworze było już zajęte - rodzina wyemigrowała do Anglii.
• W 1772 r. J.R. Forster został członkiem The Royal Society, również dzięki rozgłosowi jaką zyskała publikacja jego raportu o przyrodzie nadwołżańskiej. Był to niesamowity zbieg okoliczności ponieważ akurat do II wyprawy dookoła świata szykował się James Cook, a dwóch poprzednich członków załogi - przyrodnik Solender i botanik Banks zrezygnowali z uczestnictwa. Admiralicja Angielska zaproponowała udział w wyprawie J.R. Forsterowi oraz jego 18-sto letniemu synowi.
• Ich udział w wyprawie Cooka miał na celu "... zebranie, opisanie i oddanie w rysunkach okazów przyrody, z którymi zetkną [się] w czasie wyprawy ...".
• Ekspedycja wyruszyła 13 lipca 1772 r. na okrętach HMS Resolution i HMS Adventure.
• Nasi płynęli na HMS Resolution dowodzonym przez kapitana Cook'a.
• Ale dlaczego o tym wszystkim piszę? Ponieważ w Tczewie jest obiekt, który nazwa się Fabryka Sztuk.
• Dla starszych i więcej wiedzących - poprzednią nazwą tego obiektu była nazwa "Centrum Wystawienniczo-Regionalne Dolnej Wisły w Tczewie". Zmiana zdecydowanie pozytywna :)
• Cały obiekt mogę śmiało uznać za jedno z najciekawszych i najatrakcyjniejszych miejsc na Pomorzu.
• Dzięki pomocy funduszy unijnych, potężnemu zaangażowaniu twórców, profesjonalizmowi ich pracy oraz prawdziwie nowoczesnemu podejściu do wykonywanej pracy powstał obiekt, który jest perełką na mapie pomorskich atrakcji turystycznych.
• W udostępnionym na stronie Fabryki Sztuk spacerze 360 stopni możecie się przekonać jak świetnie i atrakcyjnie wyglądają ekspozycje. UWAGA! Opisuję jedynie jedną z wystaw obiektu, w którym mieści się cała masa atrakcji, o których też jeszcze kiedyś napiszę. Aby dojść na wystawę należy wejść do sali "Przyroda Kociewia" a następnie klatką schodową na górę. Link: spacer 360 stopni po Fabryce Sztuk w Tczewie.
• W ramach wystawy zatytułowanej "Z Forsterami i Cookiem na kraniec świata" przygotowanych zostało szereg sal tematycznych.
• W sali "Przed ratuszem" poznacie rys tematyczny Tczewa z epoki - dowiecie się na przykład, że żeby zostać obywatelem miasta Tczewa należało udokumentować swoje pochodzenie z legalnego związku małżeńskiego oraz złożyć odpowiednią przysięgę.
• W sali "W gabinecie burmistrza" staniemy oko w oko z Jerzym Forsterem, poznamy drzewo genealogiczne rodziny i przeczytamy o dokonaniach burmistrzów Forsterów w Tczewie.
• W sali "W szkole łacińskiej" znajdziemy się w sali szkolnej razem z młodym Janem.



Wnętrze chaty Forsterów w Mokrym Dworze
źródło: www.cwrdw.tczew.pl; pano-pro.pl; Maciej Schwager

• W sali "Chata w Mokrym Dworze" zobaczymy jak wyglądało domostwo Forsterów w rodzinnym Mokrym Dworze.
• W sali "Spotkanie z Jamesem Cookiem" możemy zobaczyć model statku HMS Resolution i dowiedzieć się więcej na temat wyprawy, nie mówiąc już o możliwości stanięcia obok figur Forstera oraz Cook'a.
• Sala "Na pokładzie HMS Resolution" jest dla mnie najbardziej interesująca - został tu wykonany przekrój poprzeczny statku, którym płynęli Tczewianie z Cookiem (zdjęcie w nagłówku postu). Jest to bardzo nowoczesne i profesjonalne wykonanie. Na świecie niewiele jest tak atrakcyjnych prezentacji.
• Ostatnie cztery sale przedstawiają miejsca, do których zawijała ekspedycja - jest więc sala "Chata Maorysów", sala "Wśród Papuasów", sala "Posągi z Wyspy Wielkanocnej" oraz sala "Palmiarnia".
• Na zakończenie - takich miejsc powinno być w Polsce jak najwięcej :) Gratulujemy.

Wystawa o Forsterach jest wystawą czasową, która będzie dostępna tylko do końca 2014 r.
Namawiamy więc do odwiedzenia wystawy i całego obiektu jak najszybciej. Informacje kontaktowe, godziny otwarcia, bilety na stronie Fabryki Sztuk.
Lokalizacja obiektu na mojej mapie atrakcji turystycznych Pomorza.

Zobacz również:
- Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie - wiecie, że nie tylko w Polsce śpiewamy "jeszcze [nazwa_kraju] nie zginęła"?
- Rejsy katamaranami po Zatoce - wiecie, że jeden z tych katamaranów pływa w Afryce i ma nawet klimatyzację?
- Brama Żuraw w Gdansku - wiecie, że napędem była siła mięśni nóg zwykłych ludzi?